Onderzoek

Artsen Ellen Kramer en Otto Visser hebben de afgelopen jaren onderzocht of er een patroon te ontdekken viel in de smaakbeleving van kankerpatiënten. Alle aspecten die van invloed zijn op smaak worden meegenomen in het onderzoek. Zo wordt de smaak getest met de 5 basissmaken (zoet, zout, zuur, bitter, umami).

Daarnaast wordt ook de geur getest met geurpennen en worden speekselanalyses uitgevoerd. Al deze tests worden ondersteund met vragenlijsten. Op die manier hopen we beter te leren begrijpen wat er gebeurt en hoe we kunnen helpen bij smaakverlies.

De eerste uitkomsten van het onderzoek zijn verkregen bij patiënten die hun behandeling er al een tijdje op hadden zitten: anderhalf jaar nadien. Hieruit hebben we geleerd dat het belangrijk is om te gaan kijken wanneer tijdens de behandeling de smaakveranderingen optreden. Patiënten vertelden dat door chemotherapie de speekselvorming in de mond ernstig aangetast is. Dit zorgt voor een veel drogere mond. Zonder speeksel kunnen smaakstoffen de smaakpapillen in de mond moeilijk bereiken. Daarnaast ontstaan er door een kuur ook veel algemene mondproblemen, zoals: ontstoken mondhoeken, geïrriteerd mondslijmvlies, een slechte en verminderde smaak, een slechte adem en moeite met spreken. Al deze factoren dragen bij aan een verminderde trek en verandering van smaak.

Vervolg onderzoek

En het onderzoek gaat verder. De vijf basissmaken en het geurpanel zijn getest in een groep met gezonde proefpersonen. De proefpersonen proefden verschillende verdunningen van de vijf smaken tien keer en daardoor hebben we de testen kunnen optimaliseren. De proefpersonen werd gevraagd om alle vloeistoffen te testen en de volgende drie vragen te beantwoorden: wanneer begin je wat te proeven, wat denk je te proeven en vind je het lekker. De geur testen we met een uitgebreide set geurpennen. Eerst wordt een screeningstest aangeboden en daarna worden hele specifieke geuren nogmaals onderzocht. Voor het ‘echte’ wetenschappelijk onderzoek bij patiënten zijn deze vragen vertaald naar uitgebreide vragenlijsten. Deze testopzet is inmiddels ook gebruikt bij kankerpatiënten voor en tijdens hun behandeling.

Omdat veel voormalig kankerpatiënten, ook lang na hun behandeling, nog last ondervinden van een droge mond, wordt daar apart onderzoek naar verricht. Zo wordt er gekeken naar speekselvloed, speekselsamenstelling en vragen we de mensen een vragenlijst in te vullen. Als de partner ook meedoet, leren we veel over speeksel en eetgewoontes.

Dit onderzoek kan alleen succesvol verlopen, als meerdere partners de handen ineen slaan. Er wordt momenteel samengewerkt door de afdelingen hematologie van het VUMC Amsterdam, hematologie en oncologie van Isala in Zwolle, de afdeling humane voeding (sensoriek en eetgedrag) van de Universiteit van Wageningen en met de afdeling mondgezondheid van het academisch centrum tandheelkunde in Amsterdam (ACTA).

Met dit uitgebreide onderzoek bij zowel gezonde proefpersonen als patiënten breiden we onze kennis over smaak en smaakbeleving verder uit.